Zamysł książki Znacze//nie wiersza. Apofazy Paula Celana zawiera się w jej tytule. Chodzi tu bowiem o odczytanie poezji Celana, jednego z najwybitniejszych powojennych poetów języka niemieckiego i zarazem Żyda ocalałego z Zagłady, z perspektywy dążącej nie tyle do hermeneutycznego odszyfrowania ukrytych w jego wierszach znaczeń, co raczej do wy-znaczenia atopiczych nie-miejsc utraconej obecności znaczeń i imion w świecie po Szoa naznaczonym radykalną nieobecnością językowych sygnifikatów. Wy-znacznikiem analiz Piszczatowskiego jest idiom żydowskiej i chrześcijańskiej mistyki ustanawiający apofatyczną wykładnię Celanowskich inwersji semantycznych, stanowiącą klucz do lektury jego poezji jako medium indywidualnej pamięci o ofiarach Holocaustu.

Współ-świadczące miejsca, materialni świadkowie zbrodni, nieustannie poszukują sojuszników, którzy zrozumieliby i przenieśliby ich świadectwo dalej. Uczestniczą w zeznaniu na temat wydarzenia, którego są pochodną. Dzielą to zadanie z nieekshumowanymi ofiarami, tą nową, nienazwaną osobą polityczną, ze świadkami, z tymi w końcu, którzy nadchodzą dziś, poniewczasie, chcąc wesprzeć te działania. To ta szczególna wspólnota pamięci pozwala na wyciągnięcie wniosków z przeszłego ludobójstwa, które zakwestionują polityczno-historyczne rachunki zysków i strat i rzeczywiście upodmiotowią ofiary ponad partykularnymi interesami aktualnych polityk, prowadząc do nowych oddolnych form pamiętania, które zrywają zarówno z konfliktami narodowymi, jak i zbyt łatwymi transnarodowymi kompromisami.

[Fragment Zakończenia]

Nie-miejsca pamięci 1. Nekrotopografie podejmują wysiłek zmapowania - choćby cząstkowego - poludobójczej przestrzeni dzisiejszej Polski. Książka prezentuje studia dziewięciu przypadków: lokalizacji przeszłej przemocy - zagłady Żydów i Romów oraz konfliktów etnicznych - które nie zostały przekształcone w miejsca pamięci. Są to: Radecznica w woj. lubelskim, okolice Miechowa k. Krakowa, Bielcza i Borzęcin w woj. małopolskim, las Dębrzyna koło Przeworska, Sukowice w woj. opolskim, Terka w Bieszczadach, a także obrzeża obozów zagłady w Majdanku, Chełmnie i Sobiborze. Autorki i autorzy, poprzez wielodyscyplinarną analizę kulturowej topografii i morfologii wybranych miejsc, pytają o przyczyny nieupamiętnienia punktów przeszłej przemocy oraz dynamikę otaczających je kultur pamięci, a także odtwarzają własne autoetnograficzne doświadczenie tych miejsc. Nie-miejsca pamięci 1. Nekrotopografie proponują nowe narzędzia studiów pamięcioznawczych, operatywne w badaniach nad trudną pamięcią w Polsce, a także szerzej: w Europie Środkowo-Wschodniej. Tom prezentuje wyniki badań prowadzonych przez zespół projektu Nieupamiętnione miejsca ludobójstwa i ich wpływ na współczesne procesy wytwarzania form pamięci kolektywnej tożsamości kulturowej w Polsce (NPRH 2016-2020).

Nie-miejsca pamięci 2. Nekrotopologie poszerza analizy przedstawione w tomie Nie-miejsca pamięci 1. Nekrotopografie o bardziej syntetyczne charakterystyki przestrzeni postludobójczych.
Autorki i autorzy artykułów zawartych w książce opisują rozmaite artefakty i krajobrazy, działania religijne i historiotwórcze oraz praktyki artystyczne i edukacyjne, które mierzą się z lokalnymi wymiarami uwikłania w wojenną przemoc. Ujęcie topologiczne, które tym rozważaniom towarzyszy, pozwala wykroczyć poza dominujące do tej pory strategie badania przeszłości i wykorzystywać wielowymiarowe logiki czasowo-przestrzenne, szczególnie przydatne w próbach zrozumienia paradoksalnych mechanizmów jednoczesnego podtrzymywania i powstrzymywania pamięci znamiennych dla studiowanych miejsc. W przedstawionych tekstach dominują metody interdyscyplinarne, w których studia nad pamięcią, etnografia i historia czerpią inspiracje z podejść nieantropocentrycznych.
Tom prezentuje wyniki badań prowadzonych przez zespół projektu Nieupamiętnione miejsca ludobójstwa i ich wpływ na współczesne procesy wytwarzania form pamięci kolektywnej i tożsamości kulturowej w Polsce (NPRH 2016–2020).

Na tom niniejszy składają się teksty powstałe w oparciu o trojakie spotkania: pierwszy rodzaj stanowiły wykłady prowadzone przez zaproszonych gości, reprezentujących różne dziedziny czy pola badawcze, które w pewnym niezbędnym uproszczeniu podzielić można na historiografię (Ewa Domańska), filozofię (Agata Bielik-Robson), literaturoznawstwo i studia nad pamięcią (Michael Rothberg), filozofię literatury (Michał Paweł Markowski). Wykładom towarzyszyły warsztaty, których prowadzący przedstawiają swoje teksty w części drugiej, a na część trzecią składają się zapisy wystąpień panelowych. Tego typu sesje zajęciowe siłą rzeczy odznaczają się zarówno sporą intensywnością (różnego rodzaju spotkania od rana do wieczora), jak i nieuniknioną rozmaitością spojrzenia, co zresztą stanowi jeden z ogromnych plusów podobnych przedsięwzięć. Kolejnym jest nieco bardziej „personalistyczne” zetknięcie się nie tyle z tekstem, co z postacią autora, a zatem i z osobowością badacza. Klamrą spinającą wszystkie wydarzenia stała się pamięć, bardzo różnie pojmowana i traktowana, a owa różnorodność punktów wyjścia i spojrzeń na formy oraz miejsca funkcjonowania pamięci przerodziła się w bogactwo doświadczeń „nadawców” oraz obfitość doznań (także tych odciskających się w pamięci) „odbiorców”. ze wstępu Teresy Szostek

Co oznacza metafora dopełniaczowa "anatomia stylu", użyta przez Flauberta w liście do Louise Colet z 7 września 1853 roku? Skoro przedmiotem zainteresowania anatomii jest badanie wewnętrznej struktury ciała ludzkiego, składających się na to ciało narządów, ich wielkości oraz położenia, a także tkanek, to przeniesienie tych znaczeń na styl, czyli sposób formułowania wypowiedzi właściwy dla danej epoki bądź wybranego twórcy, sprawia, że styl ten zaczynamy postrzegać jako zbiór szczegółowych rozwiązań, poetyckich tropów, wreszcie słów, które łącząc się ze sobą, tworzą najpierw zdanie, potem akapit, by w końcu mogła się z nich zrodzić całość, czyli literackie dzieło. Styl, o którym wspomina Flaubert, i którego pojąć nie mogą profesorowie, to zatem nie tylko zbiór formalnych rozwiązań, to też (a może: przede wszystkim) żywy organizm, kochający i cierpiący, obdarzony duszą. U podstaw stylu tkwi więc życie, którego nie da się zredukować do systemu tworzonego przez narządy; owszem, i one są ważne, inaczej sztuka anatomii byłaby bezużyteczna, lecz za nimi kryje się coś niematerialnego, na ogół nieuchwytnego, co sprawia, że ani ludzki organizm, ani styl nie wyczerpują się w tym, co zmysłowe, polegają na powiązaniu fizyczności z duchowością. (fragment książki) Piotr Śniedziewski świetnie pokazuje, w jaki sposób krystalizuje się dojrzałe dzieło Flauberta. Jego szczegółowa, pionierska w polskim literaturoznawstwie, analiza nieznanej u nas pierwszej Szkoły uczuć i różnych odmian Kuszenia świętego Antoniego unaocznia drgnięcia Flaubertowskiej myśli, jej meandrowanie, poszukiwanie właściwego tonu, fatalne pomyłki i nadzwyczajne autokorekty; to ogromnie interesująca lektura dla tych, których interesuje ontologia dzieła literackiego czy kwestia, by sparafrazować tytuł znanej książki Andrzeja Stasiuka, ?w jaki sposób zostać pisarzem?. Bo też esej Piotra Śniedziewskiego zaciekawi nie tylko historyków literatury, lecz również każdego piszącego; zestawienie obu wersji Szkoły uczuć mogłoby stać się niezwykle cennym materiałem dla kursów creative writing, tak dynamicznie się u nas rozwijających. Przy okazji mały prezent otrzymują też tłumacze i translatolodzy: na pozornie drobnych przykładach różnych polskich wersji poszczególnych Flaubertowskich zdań autor demonstruje, jak skomplikowaną sztuką, wymagającą świetnej znajomości nie tylko samego pisarza, lecz również realiów literackich epoki, jest tłumaczenie jego tekstów. (fragment recenzji wydawniczej Marka Bieńczyka). Książka ukazuje się w 140. rocznicę urodzin Gustawa Flauberta.

Piotr Śniedziewski czyni z pisarskich narzędzi Flauberta kanwę dla przejmującej opowieści o byciu pisarzem, który całą swoją egzystencję chciał sprowadzić do gestu zaczerniania białej kartki. Flaubert w poszukiwaniu opowieści ukazuje złożoność tego gestu, jego obsesyjne rozgrywanie wlistach, ale i w powieściach. Opowiadając o piórze czy kałamarzu, Śniedziewski daje fascynujące świadectwo o tworzeniu, jakiego już nie uświadczymy o tym, kim był Flaubert jako archetyp pisarza, a właściwie: czym była, czym mogła być twórczość artystyczna w drugiej połowie XIXwieku. Esej Śniedziewskiego bowiem lepiej niż przesadnie unaukowione interpretacje tej twórczości pozwala wniknąć w mentalność Flauberta i, przy całej różnorodności ujęć, poczuć jeśli nie atmosferę epoki, to przynajmniej, by tak rzec, materialne, społeczne i psychologiczne uwarunkowania jego literackiej twórczości.

Fragment recenzji dra hab.

Tomasza Swobody, prof. UG

Książka Justyny Tabaszewskiej dotyczy najbardziej aktualnych kwestii we współczesnym literaturoznawstwie. Tę ogólną formułę należy rozumieć dwoiście: w swojej rozprawie autorka przygląda się współczesnej nauce o literaturze, rozważając jej kondycję i rozdzierające ją dylematy, a zarazem ową naukę w sposób niezwykle intensywny uprawia, pokazując tym samym skuteczność rozwiązań, które proponuje na metapoziomie. Jasne jest więc, że jako arcybogata, świetnie pomyślana konstrukcja, pełna klarownych opisów najważniejszych dziś kwestii i koncepcji we współczesnej humanistyce, śmiałych i świetnie zaprezentowanych rozwiązań własnych oraz znakomitych interpretacji, książka ta ma szanse wzbudzić żywe zainteresowanie sporego grona czytelników, których obchodzi współczesna humanistyka i, po prostu, współczesny świat.

Z recenzji prof. Adama Lipszyca

Literat rokokowy nie zabiega o to, by wznieść sobie „pomnik trwalszy nad spiż”, ani o to, by posłać Studia Romantyczne głos, który „z pokoleń pójdzie w pokolenia”. Literatowi rokokowemu zależy na tym, aby swoim tekstem sprawić przyjemność komuś bliskiemu. Dziełko rokokowe związane jest z określoną grupą osób, z konkretną sytuacją odbioru, z panującym w tej sytuacji nastrojem, z relacją łączącą autora/autorkę z życzliwą mu małą publicznością. Kiedy minie godzina czarującego spotkania w salonie czy w ogrodzie, wtedy utwór – bilet poetycki czy komplement sztambuchowy – może stać się miłą pamiątką, ale ma też prawo przeminąć, tak jak mijają wszystkie miłe chwile. Oczywiście dziełko można wydrukować, choćby dla żartu. Nic się jednak nie stanie, jeśli na kartce porzuconej gdzieś w pokoju blednąć będzie atrament, którym wypisano wyrazy miłości czy przyjaźni.

Tomasz Jędrzejewski, ur. 1984 w Warszawie, historyk literatury, adiunkt w Instytucie Literatury Polskiej Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Autor książek Literatura w warszawskiej prasie kulturalnej pogranicza oświecenia i romantyzmu(Kraków 2016) oraz Czytanie „Dziadów” w czterech częściach(Warszawa 2018). Zajmuje się klasycyzmem, sentymentalizmem, rokokiem i romantyzmem, a także zagadnieniami czasopiśmiennictwa i życia literackiego schyłku XVIII i pierwszej połowy XIX wieku. Interesuje się także historią kulturalną Litwy.

Że z lektury antologii i pokrewnych jej propedeutycznych gatunków pedagogicznych (podręczników, encyklopedii, słowników) można wyciągnąć wiedzę o całych epokach i kulturach, wiedział dobrze Norbert Elias, który z nich właśnie wyprowadził przemiany obyczajów w cywilizacji Zachodu. Analizując takie źródła, Elias wydobył także mechanizmy powstawania norm, które uchodzą za naturalne zinstynktywizowały się, przeszły w habitus i trwałą dyspozycję. Krótko mówiąc: uległy ontologizacji

"Antologia" i "ontologia" nie podzielają źródłosłowowego pnia. Zastanawia jednak, że bywają wymawiane identycznie, nawet jeśli są inaczej pisane. Ta przypadkowa, paronomazyjna łączność pozwala uznać, że antologia ma siłę sprawczą ? ontologizowania. Działa dzięki Baconowskim "złudzeniom rynku" (idola fori), wywołanym przez słowa, które tak zrosły się z rzeczami, że za same rzeczy uchodzą. "Złudzeniom rynku" towarzyszą u Bacona idola specus przekonania powstałe w efekcie socjalizacji: wychowania w środowisku, w którym krążą określone schematy wyobrażeniowe, pojęciowe i kategoryzacyjne, przyjmowane jako naturalne, oraz idola theatri przeświadczenia zrodzone na mocy upowszechniającego je autorytetu i jego umiejętności perswazyjnych. Antologia je skrycie utwierdza (ontologizuje) i przysłania swoim autorytetem zapisanym w szlachetnym, spatynowanym rodowodzie.

Tyle o antologii da się powiedzieć z punktu widzenia socjologii wiedzy. Natomiast z perspektywy socjologii niewiedzy (agnotologii) ujawnia się jeszcze jedna, istotna właściwość gatunku. Inkluzje i ekskluzje dokonywane przez antologistów, którzy powielają zastane hierarchie i jednocześnie ustanawiają hierarchie nowe, tworzą dwa zbiory sygnałów: zbiór sygnałów ważności (z punktu widzenia antologisty, jego generacji, jego środowiska i wyznawanych w nim wartości), wskazujący na projektującą funkcję antologii, i zbiór sygnałów nieważności (z punktu widzenia antologisty, ale czytelny także dla odbiorcy, pod warunkiem, że zna większą całość, z której antologia została wykrojona). Toteż antologie (podobnie jak podręczniki, słowniki i encyklopedie) pozwalają nie tylko na demaskowanie wiedzy urabianej i inercyjnie funkcjonujących habitusów, ale jednocześnie na tropienie niewiedzy utrwalanej za ich sprawą.

(ze wstępu Danuty Ulickiej Siła antologii)

Monografia reprezentuje studium, antologia punctum. Ich stowarzyszone funkcjonowanie pozwala połączyć dwa tryby lektury: "z daleka", który ogarnia panoramę, i "z bliska", który uwidacznia detal. Dlatego przedkładana antologia powtarza kompozycję monografii. Została uporządkowana wedle tych samych zasad, krzyżujących układy problemowy i chronologiczny. Pierwszy układ wyznaczają tzw. "tematy kulturowe", drugi przemiany, jakie się w ich ujęciach dokonywały w trójfazowym rytmie od Awangardy Literaturoznawczej Pierwszej, z lat 30. XX wieku, przez Awangardę Drugą (z wieku XX połowy, dominującą w przybliżeniu w dekadach od szóstej do ósmej), po Awangardę Trzecią (datowaną, nie bez rozterek, na lata 90. i pierwsze dekady XXI stulecia).

Porządek czasowy wyznaczony przez trzy Awangardy pozwala ujawnić trwałość funkcjonowania literaturoznawczych tematów i kontrtematów ich "długomyślność", trudniejszą do wykrycia niż radykalna zmiana (przełom, zwrot), którą eksponują ujęcia kierujące się linearną koncepcją procesu historycznego, upływającego w rytmie generacyjnych zmian warty, walki młodych ze starymi lub kanonizacji dekanonizacji.

Trudniej wybronić sam wybór tekstów. Niektóre jak, dla przykładu, list Władysława Strzemińskiego do Juliana Przybosia z pewnością wzbudzą wątpliwości. Decyzję ich pomieszczenia uzasadnia konceptualizacja literaturoznawstwa nowoczesnego jako emergentnej, dynamicznej i ustawicznie zmiennej, ale rozpoznawalnej jako całość przestrzeni myślowej o nieostrych granicach przecinających ją od wewnątrz i odcinających z zewnątrz. Podziały ustanawiane pomiędzy odosobnianymi odmianami badań literackich, kontrowersyjne już od 2. połowy XIX wieku: pomiędzy historią literatury, krytyką literacką i literatury teorią, w 1. połowie XX wieku pomiędzy literaturoznawstwem i językoznawstwem, literaturoznawstwem i etnologią, literaturoznawstwem i filozofią sztuki, literaturoznawstwem i literaturą, zaś w wieku XX połowie 2. pomiędzy teorią literatury, komparatystyką, translatoryką i literaturoznawczo zorientowaną antropologią oraz kulturoznawstwem, pomiędzy tekstami i pozatekstami, stale przesuwane granice między obszarami, dyscyplinami i sztukami, włączanie tych samych badaczy do różnych wyodrębnianych odmian studiów lub ich wyłączanie poza nie pozwoliły uznać tę emergentną całość za obszar styków różnorodnego i historycznie zmiennego "pomiędzy"

Tom Afektywne historie sytuuje afekt jako pojęcie kluczowe, skupiające różne perspektywy, które przełamują racjonalne formy poznawania rzeczywistości. Autorzy odsłaniają mnogie oblicza teraźniejszości postrzeganej przez pryzmat afektywnego pojmowania historii, często traumatycznej czy niesamowitej (unheimlich). W jaki sposób nastroje, emocje, czy namiętności odciskają się na kształcie wspólnotowych ram pamięci? A może uchylające się świadomości (lecz poniekąd konstytuujące ją) modalności afektywne wyłuszczają pamięć z określonych społecznie norm, wyzwalając nowe konstelacje tożsamościowe i wspólnoty bytów, które łączy jedynie świadomość własnej odmienności? Trudne do uchwycenia w schemat, nanizane na siebie afektywne trajektorie przemierzają i przeobrażają tekst, kontekst i doświadczenie odbiorcy dzieła sztuki, literatury, myśli filozoficznej. Ajednak afektywne efemerydy pozostawiają trwałe ślady czy (słowami Avishaia Margalita) blizny pamięci, które z pasją tropią autorzy niniejszych tekstów. Pojawia się Gestalt tożsamości globalnej, lecz zadomowionej w sobie; wyobcowanej, lecz osadzonej w bliskim jej świecie w intymności odczuwającego ciała. Przenikająca każdy zakątek bytu afektywna różnorodność, rozbijająca określony antropocentrycznie model istnienia totalnego, pozwala na wyłanianie się afektywnych wspólnot - rozdzielonych, choć bynajmniej nie biernych, a nawet obdarzonych etyczno-polityczną mocą sprawczą.

Z recenzji prof. Doroty Głowackiej

Wiśniewska-Grabarczyk oferuje czytelnikowi przewodnik po historii literatury polskiej doby PRL, dziejach recepcji, genezy, historii powstania. To efekt rozległej i czasochłonnej kwerendy, jaką podjęła autorka w archiwach. Bardzo dobrym pomysłem, poznawczo wartościowym jest zamieszczenie w recenzowanej monografii elementów ikonograficznych zdobytych w trakcie kwerendy archiwalnej. Z książką powinni zapoznać się przedstawiciele środowiska literaturoznawców, medioznawców, historyków czy edytorów, filologów i osób zainteresowanych narodzinami powojennych struktur władzy oraz pierwszych lat istnienia PRL. Dla specjalistów "Książki z Mysiej" staną się źródłem wiedzy szczegółowej, nieobecnej u innych autorów, ważnym uzupełnieniem publikacji wydanych dotychczas w tej serii wydawniczej.

(z recenzji wydawniczej prof. Sławomira Buryły)

Od śmierci Daniela Paula Schrebera minęło niemal równo sto lat, trudno więc o lepszą okazję, by przyjrzeć się bliżej ?najczęściej opisywanemu przypadkowi w historii psychiatrii, człowiekowi cierpiącemu na ? jak sam twierdzi ? chorobę nerwów, o którym Freud orzekł, że byłby doskonałym dyrektorem zakładu psychiatrycznego, Lacan zaś ? że wykazuje się talentem i pasją teologa. ?Przypadek Schrebera? to nie tylko fascynujący swoją złożonością system urojeń byłego sędziego, ale również wyzwanie rzucone rodzącej się tradycji psychoanalitycznej. Co więcej, wyzwanie to towarzyszy psychoanalizie w całej dotychczasowej historii jej rozwoju, za każdym razem zmuszając ją do zrewidowania własnych założeń, zakwestionowania dogmatów i przemyślenia na nowo fundamentalnych pojęć.

Jak we wstępie do swojej książki pisze sam Zaleski, filozofia afektów dostarczyła narzędzi pomocnych w rozumieniu podmiotowości, cielesności, intymności, polityczności, etc. Owo etc. jest przy tym ważne, bo obejmuje między innymi literaturę. Zaleski właśnie kwestię afektów wybija na plan pierwszy: stąd też i tytuł całej książki.

Andrzej Skrendo

Perspektywa zwrotu afektywnego, przede wszystkim, choć nie - wyłącznie w wydaniu delezjańskim i post-delezjańskim wchodzi tu w arcypomyślną unię z prześwietną erudycją i arcysolidną kulturą czytania tekstu literackiego. Dzięki temu w tej książce eksperymenty z konceptami teoretycznymi niezwykle istotną rolę odgrywa tu również tradycja psychoanalityczna, przede wszystkim, choć znów niewyłącznie w wydaniu lacanowskim i post-lacanowskim nie tylko nie przeszkadzają w czytaniu literatury, lecz także wydatnie je wspomagają i ożywiają, tak że nawet utwory znane i jakoś rozpoznane zaczynają żyć inaczej.

Adam Lipszyc

Postawiony w publikacji problem, a w zasadzie dwa, spotykające się: „Lelewel interdyscyplinarny” oraz „recepcja pism i prac Lelewela”, są w moim przekonaniu niezwykle ważkie, nasycone wieloma znaczeniami i otwierają możliwość dogłębnej oraz zróżnicowanej interpretacji, pozwalającej przywrócić wieloaspektową sylwetkę XIX‑wiecznego historyka dzisiejszemu badaczowi i czytelnikowi. W sporej liczbie artykułów to przywrócenie dokonuje się także przez próbę odczytania dzieła historyka w kontekście współczesnych nam metod humanistycznych.

z recenzji prof. dr. hab. Michała Kuziaka

Autorzy, reprezentujący różne dyscypliny i wrażliwości badawcze, poruszają rozmaite wątki związane z życiem, twórczością, działalnością polskiego historyka, a także relacjami łączącymi go z innymi postaciami czy dziełami. Tytuł dobrze oddaje charakter tego, co otrzymuje czytelnik: w świetle zaprezentowanych artykułów Lelewel jawi się jako prawdziwy polihistor, który swoją aktywnością odcisnął piętno na wielu dziedzinach. Otrzymujemy więc refleksje nie tylko na temat jego pracy historycznej, ale też z zakresu kartografii, rytownictwa, filologii czy działalności dydaktycznej. Zaproponowany podział artykułów na działy tematyczne jest dobrze przemyślany i odpowiadający treściom zawartym w tekstach.

z recenzji dr. hab. Tomasza Falkowskiego

W perspektywie XX-wiecznych rozterek i projekcji uwaga okazuje się nie tylko prostym następstwem pewnego wyboru estetycznego, wybór jej urasta do rangi zasadniczej, czyniąc z niej narzędzie rewindykacji utraconej rzeczywistości. Poezji uważnej, takiej więc, która ani nie pozwala ponosić się językowi w dowolnych kierunkach, lecz kiełzna jego samowolę, ani nie zgadza się na świat gotowy, odrzucając pokusy wyręczenia się łatwą wiedzą, odpowiada uważna refleksja, nieskora do przesadnej wiary w wyłączność własnych dokonań.

- z recenzji prof. Piotra Śliwińskiego

Znaczenie książki Mikołaja Ratajczaka ujawnia się już w tym, że wymyka się ona wszelkim klasyfikacjom. Jest ona oczywiście, jak zaznaczono w tytule, monografią włoskiej filozofii politycznej, pokazującą meandry jej powstania, jak też najważniejsze idee w niej zawarte. Praca ta nie ma jednak podręcznikowego charakteru i nie pretenduje do bezstronnego opisu tendencji politycznej filozofii włoskiej. Jej rekonstrukcji dokonuje Ratajczak z wyraźnie określonych pozycji zarówno teoretycznych, jak i społecznych. Uważam, że jest to duża zaleta monografii, która dzięki temu zabiegowi jest wielogłosowa, przy czym poszczególne głosy nakładają się na siebie lub wchodzą w dialog. Praca ta jest przedsięwzięciem wybitnym, tym bardziej, że może być odbierana na kilku poziomach: od po prostu niezwykle informacyjnego przeglądu aktualnej tematyki filozofii politycznej, nie tylko zresztą włoskiej; do pewnej propozycji uprawiania filozofii politycznej o zacięciu emancypacyjnym. Książka ta jest także wyzwaniem intelektualnym choćby z tego względu, że tak, nie zawaham się użyć tego słowa, monumentalne przedsięwzięcie, musi prowokować do dyskusji.

prof. dr hab. Leszek Koczanowicz, SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny

Niniejszy tom przedstawia czterdzieści i cztery figury współtworzące (jak na to wskazuje magia Mickiewiczowskiej liczby) polską wyobraźnię. Rezygnujemy z kanonicznych odczytań, które raczej wzmacniają przesądy, uprzedzenia i stereotypy, niż otwierają nowe, oryginalne ścieżki myślenia i odnawiania znaczeń. Zastanawiamy się przede wszystkim nad postaciami związanymi z kobiecością i jej funkcjonowaniem w kulturze polskiej, nasze analizy umieszczamy wszakże w szerokim kontekście europejskim.

Przy tej okazji dokonujemy rewizji i weryfikacji pojęcia figury. Należy tu przez nią rozumieć postać historyczną lub fikcyjną, która w procesie historycznych i społecznych przemian nabrała znaczenia albo symbolicznego, albo alegorycznego, stając się podejmowanym i reinterpretowanym wciąż na nowo przez kolejne pokolenia wątkiem kulturowym znacząco wpływającym na takie konstrukcje tożsamościowe, jak płeć, naród, wspólnota etniczna, klasa, rasa czy mniejszość seksualna. Ujęcie to pozwoliło na krytyczną rekonstrukcję wyobrażeń, mitów i fantazmatów ? zarówno tych najbardziej znanych, jak i tych, które były dotąd przemilczane, wypierane czy usuwane ze zbiorowej świadomości ? odgrywających kluczową rolę w polskiej historii i narodowym imaginarium

Nie jest to książka ani o literaturze Gombrowicza, ani o jego argentyńskich latach, ani o obecności jego twórczości w literaturze argentyńskiej, ale raczej o historii obrazów jego życia i twórczości ukształtowanych w wyobraźni argentyńskiego czytelnika. Wnioski w niej zawarte są więc próbą nakreślenia dynamicznego wyobrażonego portretu autora na podstawie historii recepcji jego tekstów i tworzenia się mitu pisarza w argentyńskim imaginarium kulturowym, a także jego wyobrażonej postaci jako bohatera literackiego – najbardziej charakterystycznego wytworu tego szczególnego nurtu odczytań w literaturze argentyńskiej. A wszystko po to, by ostatecznie ukazać Witolda wyobrażonego przez Argentyńczyków. (fragment przedmowy)

Pau Freixa Terradas dr hab., adiunkt w Instytucie Języków i Literatur Współczesnych na Uniwersytecie w Barcelonie. Zajmuje się literaturą polską, szczególnie twórczością Witolda Gombrowicza i jej odbiorem w Argentynie. Autor licznych publikacji w książkach zbiorowych oraz czasopismach naukowych (m.in. „Teksty Drugie”, „Między Oryginałem a Przekładem”, „Hispamerica”), członek redakcji pism „Konteksty Kultury” i „Educatio Nova” oraz rady naukowej Congreso Gombrowicz w Buenos Aires. Tłumacz literatury polskiej, m.in. utworów Gombrowicza (Teatr, Pornografia, Kronos, Opętani i inne, wraz z Bożeną Zaboklicką) i dramatów Doroty Masłowskiej na język hiszpański oraz książek Ryszarda Kapuścińskiego (Cesarz, Imperium) na język kataloński.