Polskiemu czytelnikowi Krzyżacy kojarzą się jednoznacznie jako armia z czarnymi krzyżami na białych płaszczach pokonana pod Grunwaldem w akcie dziejowej sprawiedliwości. Ta wizja zakonu krzyżackiego zdominowana jest przez agresywną ekspansję, konflikt interesów i jednoznacznie negatywną ocenę.

Tym bardziej interesująca może się więc okazać najnowsza pozycja wydawnicza dotycząca zakonu przede wszystkim w jego pierwotnej formie – nie armii środkowoeuropejskiego państwa zakonnego, ale zakonu rycerskiego służącego chrześcijaństwu w Lewancie w okresie krucjat. Autor skupia się w niej na zagadnieniach mniej znanych, czyli na genezie małego domu zakonnego, który w okresie piątej krucjaty gwałtownie się rozrósł, osiągając wpływy i znaczenie równe dwóm starszym zgromadzeniom: templariuszom i joannitom. Ta niezwykła ekspansja możliwa była dzięki wsparciu papieża i cesarza, stanowiąc owoc zgody między dwoma głównymi ośrodkami władzy ówczesnego chrześcijaństwa.

Ta perspektywa z pewnością skłoni czytelnika do skonfrontowania czasem subiektywnego, tradycyjnego wyobrażenia o krzyżakach z tym, jak zakon postrzegany jest przez inną szkołę historyczną, i być może odpowiedzi na pytanie, czy krzyżaków da się jednoznacznie ocenić zgodnie z ich własną paletą barw: w kategoriach czarnego i białego.

Dr Nicholas Morton jest specjalistą historii krucjat i historii średniowiecza basenu Morza Śródziemnego. Koncentruje się także na relacjach między chrześcijaństwem a islamem w tym regionie. Jest autorem szeregu monografii i artykułów naukowych. W pracy zawodowej bada także wpływ Mongołów na świat Bliskiego Wschodu w XIII stuleciu. Opublikował obszerne studium w Cambridge University Press pt. Encountering Islam on the First Crusade (Spotkanie z islamem podczas pierwszej krucjaty). Nicholas Morton jest wykładowcą w Nottingham Trent University od 2009 roku. Wcześniej pracował w Queen Mary University, Royal Holloway i Swansea University.

Zapraszam Cię, drogi Czytelniku, w fascynującą podróż po uliczkach i rynkach średniowiecznego i nowożytnego Krakowa. Nie nastawiaj się, że będzie to trasa przyjemna. W większości wypełni ją smród, brud i ubóstwo (z niewielką domieszką humoru), czyli to, z czym na co dzień mieli do czynienia mieszkańcy dawnego Krakowa. Dowiesz się, w jakie miejsca krakowski patrycjat wolał się nie zapuszczać albo chodził po kryjomu. Poznasz zwyczaje, wierzenia i organizację członków świata przestępczego. Prześledzisz ówczesną „drogę kryminalną”, od motywów popychających do przestępstw, poprzez zbrodnie i występki, a na karach kończąc. Może odkryjesz różnice między przestępczym światkiem średniowiecza a jego dzisiejszym odpowiednikiem? A może odnajdziesz ponadczasowe zależności, motywy i zachowania?

Będziesz mógł poznać największych krakowskich mistrzów złodziejskiego rzemiosła i seryjnych morderców. Zobaczysz, kim byli i gdzie grasowali podkrakowscy rozbójnicy. Spotkasz mężczyzn i kobiety, ludzi młodych i starców, nędzarzy i bogaczy. Wszyscy, tak odlegli w czasie, mogą okazać się bardzo podobni do współczesnych ludzi. Będą szukali pieniędzy, uznania, rozrywki, przygody i zemsty…

Zapraszam Cię, drogi Czytelniku, w niezapomnianą podróż po dworkach, kamienicach i chałupach średniowiecznej i nowożytnej Polski. Tym razem przyjrzymy się życiu kobiet. Prześledzimy ich losy od kołyski aż po grób. Poznamy ból narodzin, ciężar wychowania i dorastanie małej dziewczynki, a z czasem niewiasty. Skonfrontujemy ich doświadczenia ze światem dorastających chłopców. Zobaczymy, co dawniej dziewczęta miały do powiedzenia w kwestii wyboru małżonka i swojej drogi życiowej. Zobaczymy, jak kobiety w przeszłości budowały, handlowały, rzeźbiły, kradły, leczyły, truły, mordowały… W końcu żadnej pracy się nie boją, nie tylko dziś – tak było także pięćset lat temu. Poznamy codzienne rozterki kobiet związane z dziećmi, domem i zdrowiem. Na chwilę przystaniemy, by zerknąć do kobiecej szafy i kuchni, bo również w tej ostatniej niepodzielnie rządziła kobieta.

Zapewne zapytasz, Czytelniku, czy kobieta w przeszłości obracała się tylko w trójkącie dom – praca – dzieci. Oczywiście nie. W tej książce odnajdziesz również dawne kobiece hobby, zabawy, uczty, pijaństwa. W końcu poznasz także ich ostatnie chwile na ziemskim padole. Zmierzysz się z tym, z czym musiało się mierzyć w przeszłości wiele starych, jak określano ówcześnie kobiety w podeszłym wieku – z odrzuceniem, porzuceniem, głodem czy ubóstwem. Nasze bohaterki pożegnamy, odprowadzając je w ich ostatniej drodze – na cmentarz. Kto wie, może podczas całej tej wędrówki uznasz, że życie kobiet w przeszłości było przepełnione jedynie bólem, cierpieniem i ciężką pracą. A może nie…?

Pamiętaj jednak, że na kartach niniejszej książki niemal nie odnajdziesz magnatek, księżnych ani królowych. To opowieść o zwykłych kobietach, które można było spotkać na miejskich rynkach, traktach, pod strzechami czy w dworkach. Jedne miały pełne mieszki, inne musiały liczyć się z każdym groszem, ale łączyły je podobne problemy codzienności.

Do niedawna Roksolana była uważana przez badaczy za uwodzicielkę, która doprowadziła imperium osmańskie do ruiny. Tymczasem Leslie Peirce, uznana historyczka, w swojej książce z rozmachem maluje pociągającą historię tajemniczej kobiety, która przekształciła sułtański harem w instytucję o ogromnym znaczeniu dla państwa. Peirce celnie sportretowała najsłynniejszą konkubinę imperium osmańskiego jako kobietę, która z niewolnicy stała się małżonką Sulejmana Wspaniałego, władczynią i jedną z najważniejszych filantropek w kraju.

Wyjątkowa pozycja Roksolany, osiągnięta prawdopodobnie dzięki jej emocjonalnemu związkowi z sułtanem i temu, że została matką wielu książąt, pozwoliła jej stworzyć silną rodzinę, co kłóciło się z turecką tradycją. Zmiany, których Roksolana dokonała w tureckim krajobrazie, ale także w myśleniu poddanych sułtana – w tym zwłaszcza kobiet – pozwoliły na stopniową emancypację tych ostatnich w późniejszych wiekach i wzrost ich znaczenia w imperium osmańskim. A niewielu ludzi w historii może się poszczycić podobnym dziedzictwem…

Intrygująca historia władzy, mecenatu i haremowej polityki, osadzona w szesnastowiecznym Stambule. Roksolana, niewolnica, która została sułtanką, zasługuje na równie poczesne miejsce w annałach historii kobiet, jak inne sławne europejskie władczynie tej epoki.

Leslie Peirce studiowała na Uniwersytecie Harvarda, a w Princeton uzyskała doktorat na studiach bliskowschodnich. Obecnie wykłada historię Bliskiego Wschodu i islamu na Uniwersytecie Nowojorskim. Jej działalność naukowa i dydaktyczna skupia się wokół imperium osmańskiego, a w dziełach powtarza się wątek współpracy kobiet i mężczyzn w kontekście politycznym i społecznym. Jej książki – The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire (1993) oraz Morality Tales: Law and Gender in the Ottoman Court of Aintab (2003) – zostały przetłumaczone na wiele języków i uhonorowane licznymi nagrodami, m.in. przez Turkish Studies Association, co czyni Leslie Peirce jedyną dwukrotną zdobywczynią tej nagrody w historii. Obecnie autorka Roksolany… mieszka i pracuje w Nowym Jorku.

Był rok 1501. Od kilkudziesięciu lat Anglię nękały sprzysiężenia, akty przemocy, morderstwa i zamachy stanu inicjowane przez rywalizujące stronnictwa. Dzięki łutowi szczęścia, sprytowi oraz bezwzględności Henryk VII, pierwszy Tudor na królewskim tronie, stanął u szczytu swych możliwości, mimo że w jego prawo do tronu wielu powątpiewało – widziano w nim bowiem uzurpatora, króla, który na swą władzę nie zasługiwał…

W swojej znakomitej książce Thomas Penn odtwarza dzieje Henryka VII, postaci tyleż tragicznej, co fascynującej – monarchy despotycznego, nieobliczalnego i pełnego chciwości. Bohatera poznajemy w chwili, kiedy w jego długim panowaniu rozpoczynają się lata największych niebezpieczeństw.

W 1202 roku zebrani w Wenecji chrześcijanie mieli po raz kolejny podjąć próbę wyzwolenia Ziemi Świętej. Kampania została przemyślana i przygotowana w najdrobniejszych szczegółach. W weneckich stoczniach, za sowitą opłatą, powstała flota, która miała pomóc w zdobyciu Egiptu stanowiącego swoiste wrota do Ziemi Świętej. Plan wydawał się doskonały. W Wenecji stawiło się jednak zbyt mało ludzi. W zamian za odroczenie płatności Wenecjanie wymusili na krzyżowcach atak na Zarę. Wyprawa, której głównym celem było odzyskanie Ziemi Świętej, stopniowo przekształcała się w kampanię przeciwko braciom w wierze. Brak poczucia jedności, które towarzyszyło pierwszym krucjatom, okazał się brzemienny w skutkach. Do głosu doszły osobiste interesy, które okazały się ważniejsze niż wierność krucjatowym ideałom.

Kierowani przez przebiegłego weneckiego dożę krzyżowcy przystali na prośbę Aleksego IV Angelosa, syna obalonego cesarza Bizancjum, Izaaka II Angelosa, i postanowili pomóc mu w odzyskaniu tronu, widząc w tym możliwość podporządkowania papiestwu Kościoła bizantyjskiego i okazję do wzbogacenia się. Uderzyli na Konstantynopol, plądrując i niszcząc jedno z najpotężniejszych miast średniowiecznej Europy.

W latach dwudziestych XX wieku lot sterowcem wyrażał ducha epoki. Luksusowy Graf Zeppelin przewoził pasażerów z Niemiec do Brazylii; w Wielkiej Brytanii uruchomiono loty sterowcem, aby połączyć odległe części imperium; w Ameryce zaprojektowano strzelistą iglicę Empire State Building jako wieżę dokującą dla sterowców.

Ten innowacyjny środek transportu oferował coś jeszcze, a mianowicie – nowe możliwości eksploracji niezbadanych lądów. Podczas gdy poprzedni badacze Arktyki i Antarktyki musieli stawiać czoła trudnym i często zabójczym warunkom, sterowce umożliwiały szybkie ominięcie niebezpieczeństw czyhających na nieznanych ziemiach. W 1926 roku słynny norweski odkrywca Roald Amundsen, który jako pierwszy dotarł do bieguna południowego, nawiązał współpracę z włoskim konstruktorem sterowców, generałem Nobile, aby odbyć pionierski lot nad biegunem północnym. W swojej książce Mark Piesing ujawnia, że chociaż w ostatecznym rozrachunku misję tę uznano za sukces, mogła zakończyć się niepowodzeniem.

W maju 1928 roku, kiedy konflikt z Amundsenem uniemożliwił dalszą współpracę, Umberto Nobile, jego suczka Titina i załoga złożona z czternastu Włochów, jednego Szweda i jednego Czecha, wyruszyli na pokładzie sterowca Italia na poszukiwanie nowych lądów w kole podbiegunowym północnym. W pobliżu bieguna natrafili jednak na potężną burzę i rozbili się na lodzie.

Tak oto rozpoczęła się największa polarna misja ratunkowa w historii. Na poszukiwania rozbitków wyruszył między innymi Roald Amundsen, który wkrótce sam zaginął bez śladu. Tymczasem Nobile i jego towarzysze toczyli desperacką walkę z pogodą, niedźwiedziami polarnymi i rozpaczą. Gdy w końcu ich dostrzeżono i samolot poszukiwawczy wylądował, pilot oznajmił, że miejsca wystarczy tylko dla jednego pasażera…

Opierając się na dramatycznych relacjach ocalałych oraz na świadectwach bohaterskich ratowników, autor Katastrofy N-4 ukazuje pasjonującą, prawdziwą historię wydarzeń, do których doszło, kiedy blask i brawura epoki zeppelinów zderzyły się na krańcach świata z brutalną rzeczywistością.

Historia ludzkości niemal zawsze koncentrowała się wokół przetrwania – zwykle na przekór przeciwnościom. Jedną z najbardziej zdumiewających opowieści o przetrwaniu jest historia szesnastowiecznego odkrywcy Willema Barentsa i jego załogi, z którą wyruszył na północ dalej niż poprzednie pokolenia Europejczyków i w trzeciej ekspedycji polarnej stracił statek – skuty lodem przy zamarzniętym brzegu Nowej Ziemi. Przez kolejny rok jego ludzie, z kurczącymi się zapasami pożywienia i niewielką ilością broni, walczyli z niedźwiedziami polarnymi, głodem i niekończącą się zimą.
Willem Barents na krańcu świata Andrei Pitzer to znakomite połączenie opowieści o przetrwaniu z historią wielkiej epoki eksploracji – czasu nadziei, przygody i z pozoru nieskończonych granic ziemi. W centrum opowieści znajduje się Barents, jeden z największych nawigatorów XVI wieku, którego ambicje i obsesyjne dążenie do wytyczenia szlaku przez najodleglejsze zakątki Arktyki zakończyły się tragicznie i zarazem chwalebnie. Losy jego załogi stały się ostrzeżeniem i jednocześnie zachętą dla kolejnych pokoleń polarników.
Rekonstrukcja wyprawy Barentsa w wykonaniu Andrei Pitzer, stanowiąca „głębokie rozmyślania nad ludzką pomysłowością, odpornością i nadzieją” („The New Yorker”), opowiada o funkcjonowaniu człowieka w ekstremalnie niskiej temperaturze, o historii buntu, astronawigacji oraz meandrach budowy schronień, ale przede wszystkim zapewnia wgląd w prawdziwą naturę odwagi.
Andrea Pitzer – 1994 roku uzyskała licencjat w School of Foreign Service Uniwersytetu Georgetown. Studiowała w MIT oraz na Uniwersytecie Harvarda jako członek Nieman Foundation for Journalism. Wykładowca dziennikarstwa w Stanach Zjednoczonych i za granicą. Jej dwie poprzednie -książki: Noc, która się nie kończy. Historia obozów koncentracyjnych oraz Ukryta historia Vladimira Nabokova spotkały się z uznaniem krytyków.

Tragedia królowej Marii polega na tym, że dzisiaj, 450 lat po jej śmierci, nadal jest najbardziej znienawidzoną i najmniej rozumianą władczynią w historii Anglii. Jej popularny wizerunek więcej mówi nam o kształtowaniu się narodowej tożsamości angielskich protestantów niż o niej samej. Określenie „Krwawa Maria” ukuto po dłuższym czasie od jej śmierci jako wytwór elżbietańskiej propagandy.

Odkrywcza biografia pióra Lindy Porter – napisana na podstawie nowej interpretacji ówczesnych dokumentów, a także ostatnich prac naukowych – rozprawia się z mitami, odsłaniając prawdę o pierwszej królowej, samodzielnie władającej Anglią. Córkę Henryka VIII i Katarzyny Aragońskiej, wychowaną w kulturze Renesansu, wyróżniały liczne, ujmujące cechy i uzdolnienia. Słynęła jako doskonale władająca łaciną erudytka i znakomita wykonawczyni muzyki, a jej upodobanie do mody dorównywało jedynie namiętności do hazardu.

Maria przeszła trudną szkołę polityki, okrutnie traktowana przez ojca i zastraszana przez dyktatorów władających w imieniu brata Edwarda VI. Zdobyła tron w wyniku zuchwałego zamachu stanu i musiała wytężyć całą siłę woli i odwagę, by się na nim utrzymać. Maria zawarła wspaniałe małżeństwo z Filipem Habsburgiem, późniejszym królem Hiszpanii, i starała się tchnąć nowe życie w politykę wewnętrzną i zagraniczną Anglii, lecz jej dążeniom położyła kres przedwczesna śmierć w wieku 42 lat. Mimo to jej krótkie panowanie nie było okresem mroku, potępionym przez historię; palenie heretyków na stosach, wciąż niemal jedyny zapamiętany aspekt jej życiorysu, nie wzbudził wówczas szczególnej odrazy.

Biografia Marii Tudor pomoże przywrócić należną reputację najbardziej szkalowanej królowej – dzielnej, lecz często nieszczęśliwej kobiety, kochającej zbyt gorąco, choć nie zawsze rozsądnie.

James Reasoner udowadnia, że prawda historyczna jest znacznie ciekawsza od literackiej fikcji. Autor rozwiewa hollywoodzkie mity dotyczące najsłynniejszych strzelanin Dzikiego Zachodu, opisując m.in. ostatnią walkę Doca Holidaya, tragiczną pomyłkę Dzikiego Billa Hickoka czy ostatni, nieudany napad Gangu Daltonów. Książka podzielona jest na kilka grup tematycznych, m.in.: pojedynki, gangi oraz napady na bank. Autor, wykorzystując swój literacki talent, zabiera nas do świata saloonów i kowbojów, i w nowym świetle ukazuje znane nam z powieści i westernów wydarzenia.

Jednym z najbardziej zakorzenionych obrazów z Dzikiego Zachodu jest pojedynek, w którym dwaj stojący naprzeciwko siebie mężczyźni na dany sygnał wyszarpują broń z kabur i strzelają do siebie. Niektórzy historycy twierdzą, że takie zdarzenia nigdy (!) nie miały miejsca. Źródła z tamtego okresu świadczą o czymś zupełnie innym. Pojedynki uliczne nie były oczywiście tak częste, jak sugeruje to współczesna fikcja, ale jeśli nawet są mitem, to niepozbawionym ziarna prawdy…

Jeden dzień, jedna walka, jeden incydent mogą zrodzić legendę. Wystarczy być tam, gdzie tworzy się historia, by samemu trafić do annałów. Z drugiej strony, nieobecność we właściwym miejscu o właściwej porze może sprawić, że szansa zostanie niemal nieodwracalnie zmarnowana. Weźmy przypadek Warrena Earpa…

Trzecia krucjata… łączy fascynację historią z barwnym opisem trzeciej wyprawy krzyżowej, jednego z ogniw długotrwałego konfliktu między światem islamu a światem chrześcijan, który kształtował historię przez kolejne stulecia i który nadal jest odczuwalny na Bliskim Wschodzie oraz na Zachodzie. Uznany pisarz James Reston Jr. snuje opowieść o epickiej bitwie, w wyniku której Jerozolima znalazła się w rękach muzułmanów i pozostała w nich aż do XX wieku, rysując przy tym obrazy rycerskiej waleczności, ludzkiej chciwości i religijnego żaru, jakie napędzały krwawą rywalizację o Ziemię Świętą.

Na kartach książki, próbującej odtworzyć ówczesne realia i uczucia bohaterów, Reston przypomina dwóch legendarnych wodzów – Saladyna i Ryszarda Lwie Serce – których wojska ścierały się w czasie trzeciej krucjaty. Próbując wczuć się w emocje sułtana i króla, autor tworzy niezwykle plastyczne portrety: Saladyna, mądrego przywódcy o wysokiej kulturze i twórcy rozległego imperium, oraz Ryszarda Lwie Serce, który jest uosobieniem romantycznej wizji średniowiecznego rycerza. Jednocześnie obaj rywale, którzy nigdy nie spotkali się twarzą w twarz, zostali przedstawieni jako ludzie o złożonej osobowości, pełni sprzeczności, rozdarci między wielkimi ambicjami a własnymi lękami.

Książka, począwszy od fascynujących opisów krwawych walk, poprzez nietuzinkowe portrety głównych i pobocznych postaci, ukazuje ważną historię, która pozwoli zrozumieć wiele aspektów dzisiejszego świata.

„Mrok Północy” jest nie lada gratką dla miłośników Trylogii Henryka Sienkiewicza. To prequel klasycznej opowieści, którego akcja rozpoczyna się niemal pięćdziesiąt lat przed wydarzeniami opisanymi w „Ogniem i mieczem”.

W powieści ożywają legendarne kresy dawnej Rzeczypospolitej. Młody Jan Onufry Zagłoba, hulaka i miłośnik kobiecych wdzięków, wraz z ojcem Michała Wołodyjowskiego wyruszają na daleką północ, aby bronić kraju przed szwedzkim najazdem.

Na drodze młodych rycerzy pojawiają się piękne kobiety, które skradną im serca – Julia Kurczówna i Konstancja de Lorche, ale ich wspólnemu szczęściu usiłują przeszkodzić hrabia Berg i książę Wilhelm, władca Kurlandii. Na bohaterów czekają zasadzki, zdrady, szermiercze pojedynki i pościgi. Muszą przezwyciężyć niezliczone trudności i lata rozłąki, zanim wreszcie spotkają się na ślubnym kobiercu.

W międzyczasie Zagłoba i Wołodyjowski walczą z nadciągającymi Szwedami. Bronią kresowych twierdz, nad którymi dumnie powiewa chorągiew Rzeczypospolitej, i ponoszą klęski. W końcu wytrwałość rycerzy zostaje nagrodzona – pod Kircholmem wojsko polsko-litewsko-kozackie roznosi w pył niemal pięciokrotnie większą armię szwedzką Karola Sudermańskiego, odnosząc jedno z największych zwycięstw w historii i zyskując podziw w całym świecie.

„Mrok Północy” to pierwsza część nowej Trylogii…

Kochanek królowej to wybitna powieść duńskiej autorki Bodil Steensen-Leth, na podstawie której powstał scenariusz filmowy. Ekranizacja została nominowana do Oscara w kategorii “Najlepszy film nieanglojęzyczny” (2013) oraz do nagrody Złotego Globu w kategorii “Najlepszy film zagraniczny” (2013). Film został także uhonorowany Srebrnym Niedźwiedziem (2012) i nominowany do Złotego Niedźwiedzia (2012).

15-letnia Karolina Matylda Hanowerska jest młodszą siostrą króla Anglii Jerzego III. W 1766 roku została wysłana do Danii, aby poślubić dwa lata starszego od siebie króla Chrystiana VII. Życie ich obojga na rozwiązłym, kipiącym wręcz od namiętności i intryg duńskim dworze przybiera dramatyczny obrót przez nasilającą się chorobę psychiczną króla z jednej oraz miłość młodej królowej do inteligentnego i czarującego Johanna Struensee z drugiej strony. Struensee jest bowiem nie tylko uznanym królewskim medykiem, ale także człowiekiem o wyjątkowo silnej pozycji politycznej – po przyjęciu posady na królewskim dworze zostaje zaufanym poplecznikiem duńskiego monarchy, rozkochując w sobie młodą królową, samotną i nierozumianą zarówno przez poddanych, jak i przez małżonka.

Znakomita książka duńskiej pisarki to powieść, w której wielkie idee stają się punktem wyjścia do miłosnej historii. Powieściowy świat Bodil Steensen-Leth to nie tylko uczucie dwojga ludzi, ale także zaangażowanie w oświeceniowe reformy kraju, dzięki którym los zacofanej Danii ma szansę ulec poprawie. Epizod oświeceniowego reformatora na duńskim dworze królewskim to dla Duńczyków jeden z najbardziej doniosłych momentów w historii ich kraju. Jednakże przyjaźń Struensee z chorym królem i jednoczesne wielkie uczucie do jego małżonki – klasyczny dworski mezalians – mogą prowadzić jedynie do tragicznego finału…

Kim była owa Angielka, która jako duńska królowa Karolina Matylda zaangażowała się w jeden z najdziwniejszych trójkątów miłosnych w historii?

Bodil Steensen-Leth odpowiada na to pytanie w iście mistrzowski sposób. Zaznacza jednocześnie, że scenariusz filmowy nie wykorzystuje wszystkich nietuzinkowych aspektów powieści – książka jest znakomitym poszerzeniem historii przedstawionej w filmie w reżyserii Nikolaja Arcela.

Kiedy przenikliwy dźwięk kościelnych dzwonów obwieścił poddanym śmierć księcia Bolesława Krzywoustego, w Polsce nastały czasy, o których średniowieczni kronikarze pisali, że „Chrystus i jego święci spali”. Krążące po ówczesnej Europie widmo wielkiego bezkrólewia budziło uzasadnioną trwogę, zwiastując nadejście ery bezprawia i chaosu.

Dzieje Polski doby rozbicia dzielnicowego to historia skłóconej rodziny. Piastowscy epigoni, synowie i wnukowie tych, którzy pamiętali jeszcze zjednoczone królestwo, rzucili się sobie do gardeł. Książęta wydzierali sobie ziemię ojców, synowie występowali przeciw rodzicom, bracia przeciw braciom, wygnani seniorowie rodu z kolei skazani zostali po Europie jako szukający sławy rycerze. Początek wszystkiemu dała zaś braterska waśń zakończona zbrodnią. Dawny królewski ród Piastów rozpadł się na wrogie sobie klany, przy czym każdy z nich rozgrywał własną partię szachów. Przekonani o swojej wyższości Piastowie wielkopolscy; pragmatyczni, ale snujący dalekosiężne plany Piastowie śląscy oraz ambitni, a zarazem nieprzewidywalni Piastowie kujawscy. Wszyscy oni przez niemal dwa stulecia wszczynali niszczycielskie wojny, zdradzali przyjaciół i podawali rękę wrogom, nie cofając się przed niczym.

Taka właśnie, czarna legenda rozbicia dzielnicowego to jednak tylko połowa prawdy. W istocie było ono przełomowym momentem w naszych dziejach, wymagający zresztą gruntownej rewizji. Właśnie wtedy pojawiają się bowiem idee patriae – ojczyzny, i rei publicae – rzeczy pospolitej. Polska przestaje być prywatną własnością Piastów, którzy wypuszczonego z rąk steru władzy nigdy już nie odzyskali. Historia o tym, kto i jak im go odebrał, również będzie ważną częścią tej opowieści.

Książka zabiera czytelnika za kulisy XIII–wiecznej polityki, pokazuje tajniki i narzędzia sprawowania władzy: od brutalnej siły, poprzez relikwie męczenników, klątwy, zafałszowane kroniki, na zrabowanych koronach kończąc. Przy okazji na światło dzienne wydobyci zostają pozostający dotąd w cieniu mniej znani uczestnicy walki o tron: Kościół i jego biskupi, komesowie i dostojnicy z możnych rodów, papiescy legaci i inkwizytorzy, rosnące w siłę miasta oraz pozbawione pana rycerstwo, rozbójnicy i renegaci. Wszystko to mieszało się w polskim tyglu, a ogień pod nim wciąż podsycali czescy Przemyślidzi, niemieccy cesarze, ruscy kniaziowie, a nawet mongolscy koczownicy.

Na kartach książki ożywają również nigdy nie zrealizowane scenariusze wydarzeń, które mogły pchnąć historię Polski na inne tory. Pojawiają się sceny koronacji Bolesława Krzywoustego na króla, Henryka Pobożnego triumfującego w bitwie pod Legnicą, Wacława III uchodzącego sztyletom zamachowców i dającego nowe życie unii polsko–czeskiej. Jest to zarazem próba odpowiedzi na dręczące nas do dziś pytania o możliwość uniknięcia rozbicia dzielnicowego, szans zjednoczenia królestwa przez Piastów śląskich oraz możliwości upadku dynastii i dalszych losów Polski uwikłanej w odwieczny wybór między modernizacyjnym marszem na Zachód a obawą przed utratą własnej tożsamości.

Tomasz Targański – historyk, dziennikarz, autor artykułów o tematyce historycznej i popularnonaukowej oraz licznych wywiadów. Współpracuje m.in. z „Polityką”, „Tygodnikiem Powszechnym” oraz „Newsweekiem”. Publikował również w „Dzienniku Gazecie Prawnej” i „Nowej Europie Wschodniej”. Studiował historię i dziennikarstwo na Uniwersytecie Wrocławskim. W swoich artykułach reinterpretuje znane wydarzenia historyczne, poszukując aktualnych odniesień i nowych punktów widzenia.

Katarzyna Aragońska, najmłodsze dziecko legendarnych hiszpańskich władców, Izabeli Kastylijskiej i Ferdynanda Aragońskiego, miała wyjść za mąż, by przynieść korzyści swojej znamienitej dynastii. W jej żyłach płynęła – odziedziczona po matce – angielska królewska krew. We wczesnym dzieciństwie infantkę zaręczono z Arturem, księciem Walii, najstarszym synem angielskiego monarchy, Henryka VII. Obie strony czerpały z tego sojuszu wielkie korzyści. Jednak Artur zmarł wkrótce po ślubie, a Katarzyna po kilku latach wyszła ponownie za mąż za jego brata, przyszłego króla Henryka VIII, które to wydarzenie zmieniło na zawsze historię Anglii i Europy.
Posługując się swą rozległą wiedzą zarówno o Hiszpanii, jak i Anglii oraz wykorzystując nieznane dotąd hiszpańskie źródła, Giles Tremlett stworzył pierwszą tak wyczerpującą biografię, przedstawiającą ponad cztery dekady z życia niezłomnej kobiety, opisując nie tylko jej życie jako żony Henryka VIII, ale także dzieciństwo i lata dorastania w ukochanej Hiszpanii. Gdy Katarzyna, już jako długoletnia królowa Anglii, odmówiła zgody na unieważnienie ślubu, znalazła się w centrum jednej z największych batalii o władzę – Henryk odciął się od Kościoła katolickiego, a ponieważ pragnął męskiego potomka, usiłował anulować swoje pierwsze małżeństwo i poślubić Annę Boleyn.

Anna Boleyn, wyjątkowa postać w historii Anglii, nieustannie inspiruje naszą wyobraźnię. Dama dworu królowej Katarzyny Aragońskiej oczarowała Henryka Viii do tego stopnia, że król nie tylko odsunął od siebie pierwszą żonę, lecz nieodwracalnie zerwał więzi Kościoła angielskiego z Rzymem i skierował losy królestwa na zupełnie inne tory. Monarcha, zmienny i wybuchowy despota, tych samych cech, które oczarowały go w kochance, nie potrafił znieść u żony i królowej. Dlaczego jednak w ciągu kilku miesięcy (a może i tygodni) Henryk VIII odwrócił się od Anny tak bardzo, że przystał na jej śmierć? Kto stał za spiskiem i zniszczeniem jej frakcji? Czy motorem działań był sam król, czy też raczej jego sekretarz, Thomas Cromwell, który zobaczył w Annie groźną przeciwniczkę, zagrażającą jego własnej karierze?

Jaką osobą Anna była naprawdę? W oczach katolickiej Europy stała się ladacznicą, heretyczką i potworem. Z kolei protestanccy historycy przedstawiali ją niemal jak świętą męczennicę, a w każdym razie niewinną ofiarę dworskiego spisku. Tę tradycję podchwycili romantycy, a po nich twórcy filmowi w XX i XXI wieku. Żadna inna królowa, poza jej własną córką Elżbietą, nie zainspirowała równie wielu utworów literackich i filmowych.

Czy jednak postać Anny Boleyn wzbudzałaby po tylu wiekach tak wielkie zainteresowanie, gdyby nie jej tragiczny koniec? Inaczej niż typowe biografie Anny Boleyn, obejmujące całe życie królowej, niniejsza książka skupia się na ostatnich miesiącach jej życia, kiedy to ciąg nieszczęśliwych wydarzeń doprowadził do katastrofy Anny i całego jej stronnictwa. Autorka umieszcza upadek królowej w szerszym kontekście walki o władzę na dworze Henryka VIII i pozwala nam poznać to tło z różnych stron. W ten sposób w swym wielostronnym ujęciu kreśli obiektywny obraz epoki, chociaż – badając również psychologiczne motywacje przedstawianych osób – nieuchronnie obdarza naszą bohaterkę sympatią i współczuciem.